Bệnh xơ gan được coi là một trong “tứ chứng nan y”, tức 4 bệnh cực kỳ khó chữa. Căn bệnh này thường diễn tiến rất âm thầm và khi phát hiện bệnh nhân hầu hết đã ở giai đoạn nặng.

• Những thực phẩm gây ung thư gan cần cân nhắc khi sử dụng
• Nhiều người Việt gan cứng như đá vì hàng ngày nạp thứ đáng sợ này
• Làm việc này sau khi ăn 20 phút, gan sẽ khỏe mà không cần thuốc
• Mỗi ngày, bỏ ra 10 phút tự kiểm tra sức khỏe tim, gan, thận, phổi

Vai trò của gan trong cơ thể

Gan là một trong những cơ quan có vai trò quan trọng trong cơ thể. Tùy vào thể trạng của từng người mà lá gan có trọng lượng khác nhau, thông thường gan nặng từ 1,1-1,8kg.

Lá gan có vai trò trọng yếu trong quá trình tiêu hóa và chuyển hóa chất trong cơ thể. Men gan chính là các protein do gan tiết ra có tác dụng thúc đẩy các phản ứng hóa học và tham gia chuyển hóa các chất trong cơ thể.

Bên cạnh đó, gan còn được coi là một nhà máy vừa có chức năng dự trữ, vừa có chức năng xử lý các chất độc hại. Lá gan hoạt động bền bỉ 24/24 giờ mỗi ngày.

Trung bình cứ khoảng 2 phút toàn bộ lượng máu trong cơ thể sẽ di chuyển qua gan 1 lần và được lá gan xử lý, phân loại chất dinh dưỡng và lọc bỏ các chất độc hại.

Do phải thường xuyên tiếp xúc với các chất độc hại, nên gan cũng là bộ phận dễ bị tổn thương và mắc bệnh. Khi gan mắc bệnh, toàn bộ các hoạt động của cơ thể đều bị ảnh hưởng, dẫn tới sức khỏe suy nhược.

Bệnh xơ gan là gì?

Xơ gan là một trong những căn bệnh phổ biến mà gan có thể mắc phải. Đây là hiện tượng gan bị tổn thương nặng, khiến các tế bào gan bị thay thế bởi các mô sẹo, mô xơ làm suy giảm và mất chức năng gan.

Xơ gan là một trong những căn bệnh rất nguy hiểm

Thông thường tế bào gan có khả năng tái sinh mạnh mẽ so với các loại tế bào khác. Tuy nhiên, nếu gặp phải tác nhân quá mạnh, các tế bào này vẫn bị tổn thương và hình thành các mô sẹo, mô xơ.

Khi các mô sẹo, mô xơ thay thế dần các tế bào gan sẽ khiến gan suy giảm chức năng và mất dần khả năng phục hồi. Lúc này các chất độc sẽ tích tụ và khiến gan càng tổn thương nặng nề hơn.

Các giai đoạn của bệnh xơ gan

Giai đoạn đầu:

Trong giai đoạn đầu tiên, bệnh tiến triển rất âm thầm và gần như không có dấu hiệu rõ ràng. Nếu để ý kỹ, thi thoảng bệnh nhân sẽ thấy xuất hiện tình trạng rối loạn tiêu hóa, ăn không tiêu, buồn nôn, đầy bụng, cơ thể mệt mỏi...

Giai đoạn toàn phát:

Khi bệnh tiến triển đến giai đoạn này, các mô sẹo và mô xơ đã phát triển mạnh hơn, dẫn tới chức năng gan suy giảm.

Lúc này bệnh nhân sẽ bắt đầu có những biểu hiện rõ ràng của bệnh như rối loạn tiêu hóa liên tục, thường xuyên cảm thấy đau ở mạn sườn phải, ăn uống kém, sụt cân, vàng da hoặc xuất huyết do giãn mao mạch.

Ngoài ra, một số bệnh nhân còn có biểu hiện hai bàn tay ửng đỏ, chóng mặt, tim đập nhanh. Khi thấy các biểu hiện này cần nhanh chóng đi khám bác sĩ để được chẩn đoán bệnh sớm nhất.

Giai đoạn cuối:

Đến giai đoạn cuối của bệnh, gan suy giảm chức năng nghiêm trọng khiến bệnh nhân mệt mỏi, suy nhược, ăn không tiêu, trướng bụng, vàng da, vàng mắt.

Hệ miễn dịch của cơ thể cũng giảm nghiêm trọng khiến người bệnh gầy yếu, bụng trướng to, bệnh nặng hơn có thể xuất huyết tiêu hóa do giãn vỡ tĩnh mạch, thực quản, hôn mê.

Nguyên nhân gây bệnh xơ gan

Có nhiều nguyên nhân khác nhau dẫn tới tình trạng các tế bào gan bị phá hủy, hình thành các mô sẹo, mô xơ gây ra bệnh xơ gan. Dưới đây là những nguyên nhân phổ biến nhất:

Xơ gan do rượu, bia:

Rượu bia và các đồ uống có cồn đều chứa rất nhiều chất độc gây hại cho gan. Bên cạnh đó, rượu bia được hấp thụ rất nhanh sau khi uống và đầu độc tế bào gan.

Thói quen thường xuyên uống rượu bia sẽ khiến gan phải làm việc quá sức để loại bỏ chất độc, dẫn tới tế bào gan suy yếu, dễ bị hư hại, xơ hóa dẫn tới hình thành các mô sẹo, mô xơ.

Các chuyên gia cho biết việc uống rượu bia không kiểm soát chính là nguyên nhân hàng đầu dẫn tới tình trạng gia tăng số người mắc bệnh xơ gan hiện nay.

Xơ gan do ứ mật:

Khi mật bị ứ đọng do nhiễm phải các loại vi khuẩn, virus dẫn tới viêm nhiễm, tắc nghẽn đường mật sẽ khiến tế bào gan bị tổn thương.

Nếu tình trạng này không được phát hiện và điều trị kịp thời có thể khiến tế bào gan bị phá hủy, hình thành các mô xơ, mô sẹo gây xơ gan.

Xơ gan do kí sinh trùng:

Thông thường có 3 loại kí sinh trùng dễ gây bệnh cho gan là lỵ amip, kí sinh trùng sốt rét, sán lá gan...

Các loại kí sinh trùng này khi xâm nhập vào cơ thể sẽ sản sinh ra một lượng độc tố nhất định gây tổn thương gan hoặc các tế bào gan. Lâu dẫn sẽ hình thành nên các mô xơ gan.

Xơ gan do viêm gan virus:

Virus viêm gan nếu xâm nhập vào gan sẽ phá hủy và làm tổn thương các tế bào gan, tạo ra các mô xơ, mô sẹo tại gan.

Các virus này tấn công gan, làm gián đoạn hoạt động đào thải độc tố thường ngày của gan khiến chức năng gan ngày càng suy yếu, gan phải hoạt động quá sức khiến bệnh xơ gan diễn tiến nhanh hơn.

Xơ gan do thường xuyên tiếp xúc với các chất độc hại:

Những người thường xuyên phải tiếp xúc với các hóa chất độc hại sẽ khiến gan phải hoạt động nhiều hơn để thải độc ra khỏi cơ thể.

Việc phải làm việc liên tục với lượng độc tố lớn dẫn tới gan dễ bị tổn thương. Nếu gặp phải tác nhân gây độc mạnh thì những tổn thương này rất khó phục hồi, tế bào gan không kịp tái sinh sẽ dẫn tới xơ gan.

Phân loại bệnh xơ gan

Có thể phân loại xơ gan thành hai loại chính là: xơ gan còn bù và xơ gan mất bù

Xơ gan còn bù:

Xơ gan còn bù diễn ra trong giai đoạn đầu của bệnh. Lúc này các mơ sẹo và mô xơ đã phát triển nhưng vẫn có khả năng hoạt động tốt bởi vẫn còn những tế bào gan khỏe mạnh khác.

Trong giai đoạn này, ở gan đã hình thành các mô sẹo, cơ thể có thể biểu hiện một số triệu chứng nhưng rất mờ nhạt, không rõ ràng và khó nhận biết.

Xơ gan mất bù (xơ gan cổ trướng):

Khi bệnh chuyển sang giai đoạn nặng hay giai đoạn cuối, cấu trúc của gan đã bị phá hủy hay hư hại nặng dẫn tới rối loạn hoặc mất chức năng gan.

Ở giai đoạn này, nếu không được điều trị tích cực, bệnh nhân dễ chuyển sang ung thư gan với những biến chứng nguy hiểm đe dọa tính mạng.

Triệu chứng của bệnh xơ gan

Giai đoạn còn bù:

Trong giai đoạn này các triệu chứng còn rất mờ nhạt, không rõ ràng. Nếu để ý kỹ mới nhận thấy có sự bất thường.

- Đau: Người bệnh đôi lúc cảm thấy cơn đau ở hạ sườn bên phải, bụng có biểu hiện trướng nhẹ, trên da có thể xuất hiện các sao vi mạch ở cổ, mặt.

- Ăn uống kém: Do chức năng gan bị ảnh hưởng nên người bệnh cảm thấy chán ăn trong thời gian dài, có thể dẫn tới sút cân.

- Trướng bụng nhẹ: Nếu để ý kỹ người bệnh sẽ thấy vùng bụng hơi trướng nhẹ, giống như ăn không tiêu.

- Rối loạn tiêu hóa nhẹ: Đôi khi người bệnh sẽ có triệu chứng rối loạn tiêu hóa nhẹ, đầy bụng, khó tiêu... Nhưng vì triệu chứng không nặng và không kéo dài nên thường bị bỏ qua.

- Mệt mỏi kéo dài: Người bệnh luôn cảm thấy cơ thể mệt mỏi, uể oải mà không do nguyên nhân nào đặc biệt.

Nhiều trường hợp ở giai đoạn đầu bệnh nhân không có triệu chứng lâm sàng, vẫn có khả năng lao động, sinh hoạt bình thường. Đến khi có dấu hiệu biểu hiện thì thường bệnh đã ở giai đoạn nặng.

Giai đoạn mất bù:

Trướng bụng khi xơ gan ở giai đoạn cuối

Ở giai đoạn này, các triệu chứng đã trở nên rất rõ rệt do bệnh đã tiến triển nặng.

- Người bệnh giảm cân nhanh, mệt mỏi, uể oải.

- Sắc mặt kém, thiếu máu, da khô, viêm phù dây thần kinh.

- Có thể sốt nhẹ do tế bào gan bị hoại tử.

- Cổ trướng:

Là tình trạng bụng trướng to, thường thấy ở những bệnh nhân mắc xơ gan giai đoạn cuối. Do gan mất chức năng chuyển hóa khiến dịch cổ trướng tập trung tại vùng khoang bụng khiến bụng căng và trướng to lên.

Tình trạng này khiến bệnh nhân hô hấp khó khăn và gây nhiều đau đớn. Khi chọc hút dịch cổ trướng thường có màu vàng, nếu dịch chuyển sang màu hồng thì bệnh nhân đã bị ung thư gan.

- Đau ở vùng gan:

Đến giai đoạn này, bệnh nhân sẽ cảm nhận được cơn đau rõ ràng và dữ dội ở vùng gan và bên vai phải. Do các mô sẹo phát triển nhanh, lấn át các tế bào gan bình thường khiến thành gan bị kéo căng.

- Phù:

Ở giai đoạn cuối, bệnh nhân sẽ xuất hiện dấu hiệu phù. Ban đầu chỉ phù hai chân dưới, càng về sau vùng bị phù càng nhiều và phù toàn thân.

- Vàng da, vàng mắt:

Bệnh nhân xơ gan giai đoạn nặng sẽ biểu hiện rõ rệt ở da với triệu chứng vàng da, da sẫm màu, mắt và móng tay cũng chuyển sang màu vàng.

Do chức năng gan suy yếu nghiêm trọng khiến hoạt động giải độc của gan bị ngừng lại, làm tích tụ bilirunbin gây vàng da.

- Chứng não gan:

Đây là một trong những biến chứng đặc biệt nguy hiểm của bệnh xơ gan. Bệnh nhân có thể mất đi ý thức hành vi, cơ thể mệt mỏi, yếu cơ. Chỉ cần một cơn co giật nếu không được can thiệp kịp thời cũng có thể dẫn tới tử vong.

- Chảy máu:

Bệnh nhân xơ gan ở giai đoạn cuối rất dễ bị chảy máu dưới da và niêm mạc như chảy máu cam, chảy máu chân răng.

Nên làm gì khi bị xơ gan

Ngay khi phát hiện mắc bệnh xơ gan, người bệnh cần tuyệt đối tuân thủ theo phác đồ điều trị mà các bác sĩ đưa ra.

Thường xuyên thăm khám sức khỏe định kỳ để theo dõi tiến triển của bệnh. Nếu thấy cơ thể có dấu hiệu bất thường cần làm kiểm tra, xét nghiệm ngay.

Những người mắc bệnh viêm gan mạn tính, gan nhiễm mỡ hay người thường xuyên uống rượu bia đều có nguy cơ mắc bệnh cao, do đó cần thường xuyên theo dõi biểu hiện sức khỏe để phát hiện bệnh kịp thời.

Người bệnh cần tuân thủ nghiêm ngặt các chỉ dẫn của bác sĩ, tuyệt đối kiêng rượu bia, hạn chế ăn muối và thực phẩm nhiều dầu mỡ, thường xuyên thể dục nhẹ nhàng để duy trì sức khỏe và hỗ trợ tốt cho việc điều trị.

Khi đã bị xơ gan, nên áp dụng các phương pháp điều trị khoa học để phục hồi phần nào sức khỏe. Không nên tùy tiện sử dụng các loại thuốc nam hay thảo dược chưa được kiểm chứng để tránh khiến bệnh càng nặng thêm.

Cần để cơ thể nghỉ ngơi, tránh làm việc nặng, kết hợp điều trị và chăm sóc sức khỏe theo chỉ dẫn của bác sĩ để ngăn chặn biến chứng ung thư gan.

Như Quỳnh

Theo chuyên đề Sức Khỏe Gia Đình