Vì nhiều nguyên nhân mà nhiều bà mẹ không có sữa hoặc mất sữa đột ngột? Có thể khắc phục tình trạng này bằng nhiều cách sau đây.

• Chuyện túi sữa đổi màu khiến bạn nhận ra sữa mẹ kỳ diệu thế nào!
• Bác sĩ Israel: 'Mẹ Việt đang bị tẩy não rằng sữa công thức tốt hơn sữa mẹ'
• Các mẹ có con trên 1 tuổi sẽ “thót tim” khi biết sự thật này về sữa công thức
• Vắt trữ sữa non có gây sinh non?
• Ăn nhiều sữa chua gây hại ra sao?

Sự xuống sữa bình thường ở người sinh con so là từ 3-5 ngày, người sinh con dạ là từ 2-3 ngày sau khi sinh. Nhưng nhiều sản phụ sau khi sinh chờ mãi cũng chẳng thấy sữa “về” trong khi con thì cứ khóc đòi ti mẹ. Không khó để nhận biết những biểu hiện của cơ thể mẹ báo hiệu việc có hay không về của sữa. Nếu hai vú bình thường không thấy tức, cắn nhức ở đầu và xung quanh núm vú không thấy dịch hoặc sữa ra, không thấy người ngây ngấy sốt... chắc chắn sản phụ đó sẽ có rất ít sữa.

Vì sao chưa thấy... sữa?

Có rất nhiều nguyên nhân gây mất sữa. Có thể do chế độ ăn không đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm, thức ăn chứa nhiều hóa chất độc hại hoặc do chế độ ăn, ngủ, nghỉ của bà mẹ không phù hợp ngay cả trước và sau khi sinh. Nhiều người trong thời gian mang bầu đã làm việc quá giờ giấc, quá sức mình khiến cho cơ thể suy yếu dẫn đến khả năng hoạt động của tuyến sữa bị yếu đi.

Đặc biệt, nguyên nhân mất ngủ, stress, lo lắng, căng thẳng, buồn phiền cũng khiến nhiều người mất sữa, ít sữa. Ngoài ra, các trường hợp sinh thiếu tháng, sinh mổ, dùng nhiều kháng sinh, bị viêm tắc tuyến vú, ăn món ăn làm co cơ, môi trường không khí độc hại... cũng là những tác nhân làm ít sữa, mất sữa.

Có người mới sinh con được một ngày đã mất sữa, mặc cho hai bầu ngực căng tròn, đau tức nhưng vắt tới bỏng rát cả nhũ hoa vẫn không thấy giọt sữa nào. Đó là vì trên đầu nhũ hoa của bạn có những lỗ nhỏ li ti, là nơi tuyến sữa tiết sữa, nhưng do lớp da phủ ngoài nhũ hoa quá dày, lực mút yếu ớt của bé không thể làm thông chúng được khiến mẹ bị tắc sữa.

Cũng có người mất sữa là do không biết cách làm vệ sinh hai đầu nhũ hoa trong những tháng cuối của thai kỳ khi đã có sữa non tiết ra. Sữa non bị tích tụ lại bịt kín các lỗ tiết sữa. Để tránh tình trạng này, khi mang thai đến tháng 7, 8 bạn hãy dùng khăn bông mềm thấm nước ấm lau kỹ hai đầu nhũ hoa hàng ngày, massage nhẹ nhàng trên bầu vú để kích thích tuyến sữa hoạt động.

Sữa cũng có thể đang có mà bị mất đột ngọt do sản phụ ăn ngủ kém, đặc biệt là bị một cú sốc tinh thần lớn cũng là nguyên nhân dẫn đến mất sữa. Nếu rơi vào trường hợp này, bạn phải điều chỉnh chế độ ăn uống và nghỉ ngơi cho phù hợp, nhất là phải tạo cho mình tâm lý thoải mái. Nếu bạn bị sốt, mất nước vì ra mồ hôi nhiều mà không được bù lại, lượng sữa cũng có thể bị giảm. Vì vậy, nên uống nhiều nước, uống sữa... khi bị bệnh.

“Gọi” sữa

Sau khi cắt cuống nhau thai khoảng 24 tiếng, vú bắt đầu tiết sữa do sự thay đổi nội tiết sau khi sinh, còn việc tiếp tục sản xuất ra sữa phụ thuộc vào hoạt động mút vú của trẻ. Vì vậy, cần cho trẻ bú càng sớm càng tốt. Động tác mút vú của bé sẽ kích thích các đầu dây thần kinh ở quầng vú, truyền các xung động thần kinh về não bộ để tiết ra các nội tiết là prolactin và oxytocin kích thích tạo ra sữa đồng thời giúp co hồi tử cung nhanh hơn. Ngoài ra, muốn giữ cho nguồn sữa đầy đủ, yếu tố quan trọng nhất là phải cho trẻ bú thường xuyên bất cứ khi nào trẻ có nhu cầu.

Để sữa về nhiều, nên ăn những thức ăn có nhiều dinh dưỡng, dễ tiêu như sữa, đậu tương, trứng gà, cá, thịt nước gà hầm và các sản phẩm từ đậu hũ… Các loại thực phẩm như thịt bò, gan heo, trứng gà, cá diếc và tảo có tác dụng thúc đẩy vú tiết sữa. Nên nhớ không cần phải ăn những thức ăn đặc biệt mà chỉ cần các món ăn giàu chất đạm, sắt, calci, các loại trái cây, rau tươi và uống thật nhiều nước, uống sữa xen lẫn các bữa ăn. Ngoài ra có thể uống thêm vitamin E 400 mỗi ngày một viên, hay dùng các món ăn kích thích tiết sữa của dân gian cũng rất hiệu quả như: cháo chân giò gạo nếp, chân chó, cháo ý dĩ nấu hạt sen.

Các bà mẹ cần kiêng những món ăn làm co cơ như thịt bò, tôm, nghệ... Không nên ăn quá nhiều rau, vì trong rau 95% là nước sẽ làm cho sữa loãng. Ngoài ra, tuyệt đối không dùng rượu, cà phê, thuốc lá... là những chất ảnh hưởng đến chất lượng và số lượng sữa. Lưu ý, không nên uống các loại thuốc tân dược khi không có chỉ định của bác sĩ.

Trong trường hợp sản phụ mất sữa là do tắc tia sữa (tắc ống dẫn sữa) hãy dùng khăn ấm chườm vài giờ, sau đó dùng dụng cụ hút sữa để hút sữa ra. Ngoài ra, bạn hãy thử áp dụng kinh nghiệm dân gian chống tắc sữa sau đây: Dùng vài chiếc lá mít, hơ nóng rồi chườm lên bầu sữa, sau đó dùng loại lược thưa chải nhẹ nhàng từ chân bầu sữa xuống nhũ hoa. Thông thường, làm vài lần như vậy là tuyến sữa sẽ thông ngay.

Để tránh sữa về rồi lại bị tắc, lưu ý cách cho con bú: hạn cho bú trễ hay bú không thường xuyên, không để bé ở tư thế khó khăn khi ngậm vú, không tỳ quá mạnh các ngón tay vào bầu vú khi cho con bú, không mặc áo ngực quá chặt...

Kim Anh

Theo chuyên đề Sức Khỏe Gia Đình